Chiến dịch Tractable

Bản đồ vị trí quân Đồng Minh và quân Đức quanh Falaise, Normandy từ ngày 8 đến ngày 17 tháng 8 năm 1944, mô tả cuộc tấn công của quân Canada trong Chiến dịch Totalize và Chiến dịch Tractable.Lính Canada và xe tăng Sherman tại Falaise, ngày 17 tháng 8 năm 1944.

Tập đoàn quân số 3 Hoa Kỳ tiến quân từ hướng nam gặp được nhiều kết quả khả quan khi vào ngày 12 tháng 8 đã chiếm được Alençon và von Kluge bị buộc phải tổ chức phản công. Một ngày sau đó, Sư đoàn Thiết giáp số 5 Hoa Kỳ thuộc Quân đoàn XV đã tiến được 56 km và đến được vị trí từ đó có thể nhìn thấy được Argentan.[33] Patton lệnh cho Sư đoàn Thiết giáp số 5 tiến xa hơn về phía bắc hướng đến Falaise nhưng vào ngày 13 tháng 8, Bradley bác bỏ lệnh này.[33] Bradley chỉ thị cho Quân đoàn XV "tập trung cho chiến dịch ở một hướng khác".[34] Lính Mỹ gần Argentan được lệnh rút lui, khiến cho gọng kìm mà Quân đoàn XV tạo ra không còn nữa.[35] Patton phản đối nhưng buộc phải tuân lệnh, tạo một cơ hội cho quân Đức rút lui tại túi Falaise.[35]

Trong khi quân Mỹ ở cánh nam ngừng lại và sau đó chuyển sang giao chiến với Tập đoàn quân Thiết giáp Eberbach trong khi quân Anh gây áp lực ở phía tây bắc, nhiệm vụ "đóng chặt túi" được giao lại cho Tập đoàn quân số 1 Canada, bao gồm Sư đoàn Thiết giáp số 1 Ba Lan.[36] Sau một cuộc tấn công nhỏ của Sư đoàn Bộ binh số 2 Canda tại thung lũng Laize ngày 12–13 tháng 8, hầu hết thời gian sau chiến dịch Totalize được dùng để chuẩn bị chiến dịch Tractable nhằm đánh chiếm thị trấn Falaise.[30] Chiến dịch bắt đầu từ ngày 14 tháng 8 lúc 11 giờ 42 phút và cuộc tấn công được bao phủ bởi một màn khói pháo binh mô phỏng cuộc tấn công ban đêm của Chiến dịch Totalize.[30][37] Sư đoàn Thiết giáp số 4 Canada và Sư đoàn Thiết giáp số 1 Ba Lan vượt sông Laison thành công nhưng bị chững lại ở sông Dives giúp cho những chiếc xe tăng Tiger của Tiểu đoàn Thiết giáp Hạng nặng SS số 102 có thời gian để phản công.[37]

Màn khói dày và việc Tập đoàn quân số 1 Canada sử dụng khói màu vàng để đánh dấu vị trí của họ trong khi các oanh tạc cơ chiến lược cũng định vị mục tiêu bằng màu vàng dẫn đến ném bom nhầm vào lính Canada khiến cho việc tiến quân chậm hơn dự tính.[38][39] Ngày 15 tháng 8, Sư đoàn Bộ binh số 2 và số 3 và Lữ đoàn Thiết giáp số 2 Canada vẫn tiếp tục tiến quân với tốc độ chậm.[39][40] Sư đoàn Thiết giáp số 4 tiêu diệt quân Đức kháng cự tại Soulangy để chiếm khu vực này và đẩy lui những cuộc phản công của quân Đức để ngăn không cho quân Đức thoát đến Trun.[41] Một ngày sau, Sư đoàn Bộ binh số 2 Canada tiến vào Falaise chỉ gặp sự kháng cự yếu ớt của lính Waffen SS và bộ binh Đức, và đến ngày 17 tháng 8 đã chính thức chiếm được thị trấn này.[42]

Trưa ngày 16 tháng 8, von Kluge từ chối lệnh của Hitler phải mở một cuộc phản công vào buổi chiều và Hitler đã đồng ý cho rút quân nhưng trở nên nghi ngờ von Kluge có ý định đầu hàng quân Đồng Minh.[39][43] Cuối ngày 17 tháng 8, Hitler cách chức von Kluge và triệu hồi ông này về Đức; von Kluge sau đó đã tự sát hoặc có thể đã bị viên sĩ quan SS Jürgen Stroop giết chết vì cho rằng vị thống chế đã có tham gia vào âm mưu ám sát Hitler ngày 20 tháng 7.[44][45] Người thay thê nhiệm vụ của Von Kluge để lại là Thống chế Walter Model. Model ngay lập tức lệnh cho Tập đoàn quân số 7 và Tập đoàn quân Thiết giáp số 5 rút lui, trong khi Quân đoàn Thiết giáp SS số 2 với tổng cộng những gì còn lại của bốn sư đoàn thiết giáp giữ mặt bắc của con đường triệt thoái chống lại quân Anh và Canada, trong khi Quân đoàn Thiết giáp XLVII gồm hai sư đoàn thiết giáp đã sứt mẻ trấn giữ mặt nam chống lại Tập đoàn quân số 3 Hoa Kỳ.[44]

Bao vây

Bản đồ mô tả cuộc tấn công của quân Đức vào các vị trí của liên quân Canada-Ba Lan vào ngày 20 tháng 8 năm 1944

Đến ngày 17 tháng 8 thì việc bao vây quân Đức vẫn chưa thể kết thúc.[44] Sư đoàn Thiết giáp số 1 Ba Lan được chia thành ba nhóm chiến đấu và được lệnh mở cuộc càn quét nhanh về hướng đông nam để gặp quân Mỹ ở Chambois.[44] Ngày 18 tháng 8, Sư đoàn Thiết giáp số 4 Canada chiếm được Trun.[46] Đã chiếm được Champeaux vào ngày 19 tháng 8, các nhóm chiến đấu Ba Lan tập trung tại Chambois và nhờ viện binh tăng viện từ Sư đoàn Thiết giáp số 4 Canada đã bảo vệ được thị trấn và gặp được Sư đoàn Bộ binh số 90 Hoa Kỳ và Sư đoàn Thiết giáp số 2 Pháp vào đêm hôm đó.[47][48][49] Dù vậy, quân Đồng Minh vẫn chưa đủ sức chắn ngang được đường thoát của Tập đoàn quân số 7 bằng một lực lượng lớn và quân Đức trong túi vẫn còn cố sức tấn công ra ngoài.[49] Một đội hình hàng dọc thiết giáp của Sư đoàn Thiết giáp số 2 Đức đã vượt qua quân Cadada tai St. Lambert, chiếm nửa ngôi làng và bảo vệ con đường rút lui trong vòng sáu giờ đồng hồ cho đến khi đêm xuống.[47] Nhiều lính Đức trốn thoát được và nhiều nhóm nhỏ đã chạy đến Dives trong đêm.[50]

Sau khi đã chiếm được Chambois, hai nhóm chiến đấu Ba Lan tiến về phía đông bắc và tạo lập vị trí phòng thủ, đào hào tại Đồi 262 (đỉnh Mont Ormel) vào đêm ngày 19 tháng 8.[51] Sáng hôm sau, Thống chế Model lệnh cho một phần Sư đoàn Thiết giáp SS số 2 và Sư đoàn Thiết giáp SS số 9 từ bên ngoài túi bao vây tấn công các vị trí của lính Ba Lan.[52] Vào khoảng buổi trưa, nhiều đơn vị của Sư đoàn Thiết giáp SS số 10, Sư đoàn Thiết giáp SS số 12 và Sư đoàn Thiết giáp số 116 Đức đã vượt qua phòng tuyến Ba Lan và mở ra được một hành lang triệt thoái, trong khi Sư đoàn Thiết giáp SS số 9 làm nhiệm vụ ngăn cản quân Canada can thiệp.[53] Đến giữa trưa, khoảng 10.000 lính Đức đã chạy thoát khỏi túi bao vây.[54]

Quân Ba Lan trấn thủ tại Đồi 262 có khả năng pháo kích trực tiếp vào quân Đức đang rút lui[55], do đó chỉ huy trưởng Tập đoàn quân số 7, tướng Paul Hausser ra lệnh làm mọi cách phải tiêu diệt quân Ba Lan tại đây.[54] Quân Đức thuộc Sư đoàn Bộ binh số 352 và một phần Sư đoàn Thiết giáp SS số 2 đã tấn công gây nhiều thương vong cho tiểu đoàn 8 và 9 của sư đoàn thiết giáp Ba Lan nhưng cuộc tấn công bị đẩy lùi. Mặc dù vậy, quân Ba Lan rơi vào tình trạng gần như không còn đạn dược và đành bất lực nhìn Quân đoàn Thiết giáp XLVII Đức chạy thoát. Giao tranh diễn ra lẻ tẻ suốt đêm và lính Ba Lan thường xuyên gọi hỏa lực pháo yểm trợ để chặn không cho quân Đức triệt thoái.[55]

Sáng hôm sau, quân Đức tiếp tục tấn công nhưng quân Ba Lan vẫn giữ vững vị trí. Đến khoảng 11 giờ, lính SS mở cuộc tấn công cuối cùng vào vị trí của Tiểu đoàn 9 Ba Lan và sau một cuộc tấn công giáp lá cà, quân Đức bị đánh bại.[56] Sau buổi trưa không lâu, Trung đoàn Vệ binh Canada đến Mont Ormel và đến cuối buổi chiều, phần còn lại của Sư đoàn Thiết giáp SS số 2 và số 9 Đức rút lui về Seine.[41][57] Tại Mont Ormel, quân Ba Lan chịu thương vong 351 người và mất 11 xe tăng.[56] Trong suốt thời gian trận đánh tại túi Falaise, Sư đoàn Thiết giáp số 1 Ba Lan thương vong 1.441 người, trong đó có 466 người tử trận.[58] Về phía quân Đức, 500 lính Đức chết và 1.000 lính Đức bị bắt làm tù binh sau các cuộc tấn công bất thành lên đỉnh đồi (đa phần thuộc Sư đoàn Thiết giáp SS số 12), ngoài ra còn để lại xác xe tăng Đức đủ loại từ Tiger, Panther cho đến Panzer IV và nhiều khẩu pháo.[56]

Đến đêm ngày 21 tháng 8, xe tăng thuộc Sư đoàn Thiết giáp số 4 Canada đã gặp lính Ba Lan tại Coudehard và Sư đoàn Bộ binh số 3 và 4 Canada đã làm chủ được St. Lambert và con đường phía bắc đến Chambois; túi Falaise cuối cùng đã được đóng lại.[59] Khoảng 20.000–50.000 quân Đức đã triệt thoái thành công nhưng phải bỏ lại toàn bộ vũ khí hạng nặng, nhưng sẽ sớm được tái tổ chức và tái trang bị lại để làm chậm bước tiến của quân Đồng Minh vào Hà Lan và Đức.[35]